Wat vertelt de zon ons over
een eventuele Elfstedentocht?

Bron: Fred Spier (Universiteit van Amsterdam) en NOAA

Meest recente onderzoek over de mogelijkheid van een Elfstedentocht in de 21e eeuw.

Kans Elfstedentocht eens in achttien jaar

Bron: NRC-Handelsblad Gepubliceerd: 24 oktober 2008 13:01 | Gewijzigd: 24 oktober 2008 13:57
Door een onzer redacteuren

Rotterdam, 24 okt. De kans op een Elfstedentocht is door de opwarming van Nederland gedaald tot eens in de achttien jaar. Dat stellen wetenschappers van het Planbureau voor de Leefomgeving in een artikel dat gisteren is verschenen in het tijdschrift Climate Change. In 1950 kon Nederland nog rekenen op een Elfstedentocht eens in de vier jaar. In 2004 was deze kans al afgenomen tot eens in de tien jaar.

De onderzoekers hebben de kans op de schaatswedstrijd van bijna tweehonderd kilometer berekend door de gemiddelde temperatuur van de koudste periode van vijftien achtereenvolgende dagen af te zetten tegen de maximale ijsdikte in de provincie Friesland. De kans op een Elfstedentocht is groot als het in die periode gemiddeld 4,2 graden Celsius vriest. De tocht wordt gehouden als het ijs op de hele route minimaal vijftien centimeter dik is. Het berekenen van de indicator is „complex”, aldus de onderzoekers, omdat zich grote fluctuaties kunnen voordoen in de gemiddelde wintertemperatuur. „De beste schatting voor 2008 is eens in de achttien jaar, maar de ondergrens is eens in de zeven jaar en de bovengrens is eens in de 64 jaar. Desalniettemin is de conclusie robuust dat de kans afneemt.”

De kans op een Elfstedentocht hangt ook af van de hoeveelheid open water als gevolg van stroming onder bruggen, en organisatorische factoren zoals beschikbare ‘kluunplaatsen’ en het mobiliseren van de schaatsers. De ‘Tocht der Tochten’ is sinds 1909 vijftien keer verreden, voor het laatst in 1997. Afgaande op alleen de ijsdikte, had dat vier keer vaker kunnen gebeuren, namelijk in 1939, 1979, 1987 en 1996.

Kortenhoef, 18 november 2004.

Is het aantal zonnevlekken een indicatie voor een mogelijke elfstedentocht?
Fred Spier, verbonden aan het Instituut voor Interdisciplinaire Studies van de Universiteit van Amsterdam legde eerder al in het dagblad Trouw de relatie tussen koude winters en het aantal zonnevlekken.

Vaak ziet men op de zonneschijf donkere vlekken, waarvan aantal en afmetingen echter sterk variëren. De kleinste vlekken, met een diameter van ca. 2000 km, noemt men poriën. Soms zijn er vlekken met afmetingen van enkele malen de diameter van de Aarde. Steeds bestaan ze uit een donkere kern (de umbra) en daaromheen een minder donkere ring (de penumbra), die dikwijls straalsgewijs gestreept is. De kern lijkt donker als gevolg van het contrast met haar omgeving, maar zij heeft nog een temperatuur van 4600 à 5200 K. De gemiddelde oppervlaktetemperatuur van de zon is ca. 5800 K. Dikwijls vormen twee of meer vlekken een groep, waarin meestal twee hoofdvlekken zijn te onderscheiden.
(Uit: Winkler Prins, © 1993-2004 Microsoft Corporation/Het Spectrum. )
Al zijn de verschillen in temperatuur ogenschijnlijk niet groot, er lijkt wel degelijk een relatie te zijn tussen een gering aantal zonnevlekken en koude winters. Oordeelt u zelf door de strengste winters in Nederland te vergelijken met de jaren van een gering aantal zonnevlekken. De top tien van Neerlands strengste winters is:

Weerstation De Arend heeft voor u een overzicht gemaakt van het aantal zonnevlekken, gecombineerd met de jaren waarin een elfstedentocht is verreden.
Er is geen één elfstedentocht verreden in een jaar waarin het aantal zonnevlekken groter was dan vijftig!!
Als een strenge winter zich enigszins laat voorspellen, dan mogen we deze tussen heden en 2009 verwachten.

Jos Werkhoven
Weerstation De Arend

Onderstaand vindt u link naar de laatst vrijgegeven interactieve grafiek van het aantal zonnevlekken
(Bron: NOAA.) Klikken op link of foto geeft nieuw scherm.

https://www.swpc.noaa.gov/products/solar-cycle-progression

Daaronder de laatst vrijgegeven grafiek van Solar Influences Data Analysis Center (SIDC)
De grafiek geeft aan tot welke datum de gegevens zijn verwerkt..
De laatste tien jaar en de trend voor de komende jaren is nauwkeurig zichtbaar.
U kunt de zon zelf in de gaten houden via het hoofdmenu >> huidig weer >> weer in de ruimte

Meer klimatologische informatie over de elfstedentocht van het KNMI vindt u hier.